Bolivia!

Buenas,

Bolivia is een fantastisch land, puur en afwisseld en er is een hoop spektaculairs over te schrijven, dus dat heb ik dan maar gedaan. Het is een flinke lap tekst geworden, het land was het waard! Enjoy.

Na een soepele grensovergang van Peru naar Bolivia aangekomen in Copacabana, volgens enkele lokalen is het fameuze strand in Rio de Janeiro hiernaar vernoemd. Het dorp was geenszins zo spektaculair, maar het was de vertrekhaven voor een dagtocht Isla del Sol. Een fantastisch eiland op 4000m hoogte, omgeven door het prachtige hoogstgelegen grote meer (opp 8372 km2), rustiek, n paar ruines, oplichters en twee gezellige Nederlanders.

Vervolgens met de bus op n boot en door naar La Paz, waar we met regelmaat werden tegengehouden door mensen in zebrapakken die het voetpad vrij probeerden te houden. Bij aankomst meteen een driedaagse toer geboekt om een berg te beklimmen (6088m) voor de dag erna, om er zeker van te zijn dat het ging gebeuren! En het gebeurde! Op de vooravond veel oude bekenden tegengekomen en het werd onverwachts nog behoorlijk gezellig en de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat ik de eerste 2 dagen lichtelijk had onderschat. Zware drie dagen. Dag 1 was een trainingsdag, waar ons de ijsklimtechnieken werden aangeleerd, alsmede hoe we de ijsaks (soort bijl) en sneeuwschoenen met spikes dienden te gebruiken. Des avonds met een gezellige groep (2 Duitses, 2 Spanjaarden, een Engelsman, een Australier, ikzelf en nog een Nederlandse) rond het haardvuur gezeten in een verder onverwarmde lodge op 4600 meter. Dag 2 was een ook een heftige. Met 15 kilo bepakking klimmen (waaronder rotsklimmen zonder bevestigig) naar de tweede hut op 5300 meter. In deze knusse hut waren eigenlijk alleen bedden (lees: een laag matrassen op de grond en een laag matrassen een meter hoger), we probeerden te slapen om 18.30 uur, daar dag drie naar de top om 1.30 uur zou beginnen, zodat we de mogelijkheid hadden sunrise te zien vanaf 6000 meter. Slapen op deze hoogte valt niet mee, laat staan op dit uur en met zn 13-en op 8 m2.. Na n ´nacht´ van weinig slaap was het tijd voor het chocoladerepenontbijt en het aanbinden van de crampons (spikes) onder de schoenen. Per 2 man 1 gids, middels touw aan elkaar verbonden. Een snijdende kou! Weinig zuurstof. Veel te vroeg. Maar vertrokken om 4 uur af te zien om vervolgens de top te bereiken. De hele tocht was in de sneeuw, met hier en daar enkele meters ijsklimmen. Onderweg over veel gaten, spelonken gestapt, die bij daglicht een stuk angstaanjagender waren. Bolivia heeft geenszins de veiligheidsnormen van Nederland. Net voor de top, op de bergriggel, kan 1 misstap of afbrokkelend stuk ijs ervoor zorgen dat je enkele honderden meters naar beneden gaat in veel te weinig tijd..
De uitzichten waren fenomenaal. Veel momenten waarop ik helaas niet de energie had om mn fototoestel te pakken, maar een foto zou de uitzichten ook niet vast kunnen leggen, laat staan de ervaring. Samen met de Australier, aan wie ik gekoppeld was, als eerste de top bereikt! vóór sunrise! Dit was simpelweg fantastisch en koud. Op de weg terug geconstateerd dat maar 3 van de 8 de top bereikt hadden. Wat eens te meer aangeeft dat het een beginnersklim is, maar ook dat een klim over de 6000 meter verre van gemakkelijk is. Ondanks de lange dag was het nog lang gezellig bij terugkomst in La Paz. De dag erna alleen in staat geweest de volgende tour te boeken: Een tocht per mountainbike over de meest dodelijk weg ter wereld (weet niet of dat waar is maar zo is de naam nu eenmaal).
´The death road´: om 7.30 in de ochtend vertrokken voor 64 km naar beneden fietsen op een volgeveerde mountainbike. Daar t alweer een tijd geleden was dat ik op de fiets had gezeten, had ik er behoorlijk veel zin in! We begonnen in de kou op 4700 m en eindigden op 1200 meter. Het heet de death road omdat de weg van slechte kwaliteit is, erg smal, gravel, bochtig, afgronden recht naar beneden a 600m en er al heel wat bussen en auto´s naar beneden zijn gestort, alsmede fietsers. De gids wist honderden lugubere verhalen te vertellen, welke werden bevestigd door de vele kruisen langs de weg, bijna elke bocht wel een paar eigenlijk. De gids die dit al 7 jaar doet ging werkelijk als een gek naar beneden en ik kon hem goed bijhouden! 1 keer zag mn leven op 5 cm na eindigen, maar gelukkig kon ik de bocht nog net houden!! 1 keer lukte dit niet en vloog ik uit de bocht, maar dit was gelukkig aan de goede kant van de weg, aan de kant van de berg (das 2 keer gelukkig in 1 zin. Ga het ook nooit meer doen..). Met afgronden van enkele honderden meters steeds was ik wel soort van blij dat het erop zat, maar het was kicken!! Kan het iedereen aanraden, het is totaal ongevaarlijk wanneer je gewoon rustig naar beneden gaat (al is het dan wel veel minder leuk!). De bus terug omhoog is echter niet veel relaxter. Je hoeft niet te focussen op de weg, dus je focust op de afgronden en kruisen langs de weg. Toen wel geconcludeerd dat ik misschien iets langzamer omlaag had moeten gaan, en dat t niet voor herhaling vatbaar is. Sinds 2003 is er een nieuwe weg open waar het reguliere verkeer nu overheen gaat. Slechts een enkeling is nog zo gek deze weg te nemen.. Deze wordt nu vooral gedomineerd door fietsers. Wellicht dat sommigen enkele afleveringen van TopGear kunnen herinneren, 1 met een helicopter en 1 waarbij 2 jeeps elkaar voorbij proberen te gaan waarbij bijna in het ravijn gereden wordt.. Daar kwamen wij met 50 p/u voorbij scheuren op een fiets met helm en t-shirtje. Avontuur.
Verder La Paz: de stad bevalt me goed, dit in tegenstelling tot vele andere mensen. De stad ligt tegen een helling op 3660 meter, wat betekent dat het in de schaduw en des nachts koud is. Het is een grote levendige stad. La Paz zit vol met schoenpoetsers met bivakmutsen (waarom weet ik niet precies, maar ik hoop om de slechte luchtkwaliteit). Want de luchtkwaliteit is de slechtste tot zover. Stel je voor: Honderden oude Dodge schoolbussen met 7 liter motoren, gevuld met de slechtst denkbare diesel in smalle, stijl omhooglopende straten en dat één kleine trap van de bestuurder op een dergelijk gaspedaal van één oude Dodge al een veel te ongezonde blauwe damp veroorzaakt! Daarnaast dienen wandelaars (en dat zijn er veel) volle happen lucht te nemen vanwege de hoogte van La Paz. Geen ideale combinatie. Verder veel dikke inheems uitziende vrouwen die je allemaal hun zelfde ´goede´ meuk proberen aan te smeren, wat betreft zowel goederen als eten (waar je een behoorlijk sterke maag voor dient te hebben dunkt me), al is dit wel nog altijd beter dan gewoon vragen om geld, zijn die inheemse oma´s hier ook niet vies van!

Sucre: Hier naast het bezoeken van een dinosauruspark, het volgen van enkele lessen Spaans en wat vrijwilligerswerk in arme scholen (fanatiek sporten met inheemse kids) eigenlijk niet zo heel veel gedaan, wel een week lang genoten van de schoonheid van Sucre. Het is een schitterende witte, koloniale stad, met goed onderhouden wegen, mobiele pizza-ovens op straat en mooie parken (goed voor ondere andere een ouderwetse ´Amsterdamse vondelparkzondag´) en door Nederlanders gedomineerde horeca. In Sucre treden eens in de zoveel tijd de beste dansers van Bolivia op. Deze culturele aangelegenheid wilde ik in het kader van diversiteit natuurlijk niet aan mij voorbij laten gaan. Inclusief een fantastisch luxe maaltijd en heuse goede dansers voor ongeveer 8,50 euro een topavond gehad. De Nederlandse tent ´Florin´, boodt de beste friet aan van zuid-amerika en de wedstrijd van t Nederlands elftal tegen San Marino.
In Sucre kun je privelessen Spaans volgen voor slecht 3,20 euro per uur. 4 dagen lang 2 uur per dag mijn Spaans bijgespijkerd (het gaat steeds beter, praten in de verleden tijd is verre van makkelijk).
Het weekend dat ik er was, was het weekend voor een groot festival, wat betekende dat het het hele weekend trainingsweekend was, een generale. Dit valt altijd samen met de jaarlijkse motorloze zondag! In de normaal drukke stad werden de wegen omgetoverd tot voetbalvelden en fietspaden (zelfs scooters waren niet toegestaan, het was dan ook net mogelijk de stad te verlaten per bus of auto). ´s Avonds rond 12 uur met de al 5 jaar onderwegzijnde Cristian een half uur lang gelachen op het hoofdplein. 30 übergrappige minuten! Ter voorbereiding op het naderende weekend waren de optochtdeelnemers al wat aan het indrinken en lopen zij een route van 7 km met een snelheid van minder dan 1 km per uur, soort van dansen op de plaats maar toch vooruitkomen. Die optocht duurt dus de hele dag en rond 11, 12 uur ´s avonds zijn de meesten compleet van de kaart! Het was meer een circus met louter clowns dan op een serieuze fanfare met danseressen. Er was op dat tijdstip geen mens meer langs de weg en met alle moeite werd er zo nu en dan nog een ´noot´ uit de tuba geperst. De bijna omvallende danseressen deden nog enkele danspasjes met de ogen dicht, en het ritme was dan ook ver te zoeken. Dit allemaal tot grote ergernis van de enkele, nuchtere fanatikeling!! Eigenlijk was het dus ook voor niemand leuk, de niet-fanatieke dronkaards wilden liever slapen me dunkt, alsmede de omwonenden. Alleen voor ons (en voor de kinderen die laat naar bed mochten) was het leuk.. tot buikpijn toe. Waarom? was eigenlijk de grote vraag.
De laatste avond hier nog een film gekeken in een mini-bios in een kroeg met goedzittende banken over de mijnen van Potosi, mijn volgende bestemming, maar daarover in de volgende alineas dus meer.
Zoals gezegd was Sucre een vermakelijke, mooie stad, goed bewandelbaar en een topklimaat (vergeleken met de plekken waar ik voorgaande weken was). Sucre is de oude hoofdstad en het valt op dat ze hier nog steeds heel graag de hoofdstad willen zijn. Overal ´Sucre, la Capital´ en alle locals die over Sucre praten benoemen het minimaal eens in de conversatie.

Potosi: Een echte rauwe stad, mijwerkersstad, de hoogste stad ter wereld en in het verleden by far de rijkste stad ter wereld (naar het schijnt had men er straten van zilver). Het kon mij wel bekoren. Echter, de rijkste stad is het al lang niet meer (Bolivia is misschien het armste land van Zuid-Amerika), maar vergeleken met de meeste andere steden doen ze het goed, ondanks dat op deze hoogte (4060 m) alles geimporteerd moet worden, hebben ze een erg groot aanbod aan spullen in de winkels en veelal van betere kwaliteit dan elders in Bolivia, wat wellicht toch refereert naar het welvarende verleden en status van de stad en enkele rijke lui heden te dagen, die de arme mijnwerkers nog immer niet het deel van de zilverwinst geven wat ze verdienen! Want mijnwerkers moeten verschrikkelijk hard werken, het verdient wel aardig, maar daar moeten dan meestal ook complete families van leven, wat in deze omstandigheden niet gemakkelijk is. Daarnaast worden mijnwerkers niet oud en daar zijn zij zich al werkende van bewust. Ze kennen de risico´s van het vak, maar doen het allemaal om de families draaiende te houden (nog steeds overlijden er jaarlijks meer dan 25 mensen in de mijn door ongelukken en fouten (met bijvoorbeeld dynamiet of het instorten van tunnels - nagaan hoe dat vroeger geweest moet zijn)). Mensen overlijden vroegtijdig aan het veelvoud aan giftige gassen, silicosis (longaandoening door inhaleren van de metalen) en het stof, wat de longen van de mijnwerkers verstopt doet raken. Op het moment dat ze bloed ophoesten, weten ze dat het met een paar jaar gedaan is. Hoe de mensen hiermee omgaan is erg interessant. Eenieder probeert het leuk te houden en we hebben tijdens het bezoek aan de mijnen veel mensen bezig gezien die bijna allemaal tijd hadden voor een praatje om ons te onder andere te overtuigen van het feit dat mijnwerker zijn iets is om trots op te zijn! In de mijnen was het op enkele plekken echt kruipen (letterlijk Willums!) en verder veelal door de knieen! In een mijn werken is dan ook makkelijker wanneer je klein bent.. Daar gebruiken ze tegenwoordig ook nog steeds kinderen voor. Al zijn tijden wel veranderd, zij doen niet meer de zware en echt gevaarlijke arbeid. Aldus de gids zijn de zwaarste banen in de mijn het voortduwen van loodzware kruiwagens op ongelijke, omhoog of omlaaglopende, lange modderpaden (en dit wordt er niet gemakkelijker op als je grote stukken niet rechtop kan lopen..), het voortduwen van de gevulde trolleys over de slechte rails en het sjouwen van grote zakken steen. Eigenlijk dus alle banen die te maken hebben met het verplaatsen van zand en gesteente door de continu veranderende gangen.
Met het bezoek zijn we de hele berg (´De berg die mensen eet´, of positiever ´Rijke berg´) doorkruist en daarbij zijn we ongeveer 300 meter diep en 2 km (ongeveer 2 uur) lang in mijn geweest. Op sommige plekken was het warmer dan een sauna of kon je door het stof onmogelijk zien waar je liep. Op andere plekken was er nauwelijks zuurstof, laat staan om te werken.. De mijnwerkers waar we even mee praatten, probeerden we zoveel van onze ´geschenken´(vruchtensap, cocabladeren en dynamiet) te geven. Deze werden altijd erg goed ontvangen (bij andere tourcompanies werden ze zelfs brutaal en vroegen ze om geschenken anders konden ze wegwezen). Cocabladeren zijn ook hier een daverend succes, iedereen loopt rond met een zak, offert het aan de mijngod ´Tio´ of eet het voor tijdverdrijf. Aldus de kompels is het goed voor zuurstof, altitude (hoogte) en de geest. Geschenken als dynamiet en cocabladeren zijn voor iedereen gewoon in elke winkel of supermarkt te koop (ook voor kinderen), bizar. Natuurlijk was dit ook voor mij een uitgelezen kans om dynamiet te kopen. Daarnaast teert men hier op flessen alcohol a 96%, welke eenieder uit bijgeloof diende te drinken naast de Tio (elke mijn heeft er 1). Sterk spul.
Voor een nog betere impressie van wat ik gezien heb hier, kan ik jullie allemaal de film/documentaire ´The Devil´s Miner´ aanraden (welke ik de dag ervoor in Sucre had gezien), de gaat over een een 14-jarige mijnwerker in Potosi. Het geeft tegelijkertijd een aardig beeld van Bolivia in het algemeen, hoe de lokale bevolking leeft etc., wat ik eigenlijk constant in Bolivia heb gezien! Hij is indrukwekkend en erg goed, aldus mijzelf.

Na de tour werden we door de gidsen, zelf allemaal jarenlang (tot 21 jaar arbeid) in de mijn gewerkt (we kwamen vele vrienden en familie van hen tegen), uitgenodigd voor de voetbalwedstrijd Real Potosi tegen Santa Cruz (uit junglegebied, 1,5 dag met de bus)! De wedstrijd werd gespeeld in het hoogste stadion ter wereld, het is dan ook niet vreemd dat tegenstanders hier niet graag komen en real bijna elke thuiswedstrijd wint.. het werd 5-0. Liam (aus) en ik hadden voor voor 2,50 euro het shirt gekocht en plaatsgenomen in het mijnwerkersvak! Zo was er ook nog een rijkemensenvak, een familievak, een uitvak, een harde kernvak en vak met de rest. Leuke ervaring.

Daarna ging het loss naar Tupiza om de inmense zoutvlakten te zien.
Na weer eens te grazen te zijn genomen door een shabby busmaatschappij, op de onchristelijke tijd van 3.00 in de morgen aangekomen in Tupiza. Om de hordes toeristen en n foeilelijk dorp te vermijden hebben we (Liam en ik) een jeeptour door de Salar de Uyuni van hieruit geboekt (ipv vanuit Uyuni). Dit bleek een meer dan fantastische keuze! Er zijn maar n paar maatschappijen in dit Wild Wild West-achtige dorp met saloons met waarachtige saloonklapdeuren, waar je schijnbaar ook goed wildwest kunt paardrijden. De keuze voor Tupiza had als gevolg dat we eigenlijk gedurende de 4 dagen nauwelijks andere jeeps hebben gezien! Dit in tegenstelling tot de 35 organisatoren in Uyuni. Onze tour ging in tegengestelde richting en had een extra vierde jeepdag! Vanuit Uyuni zijn het er slechts 3.. etc etc. De jeeptour was zeker 1 van de hoogtepunten van mn reis tot nu toe, als het niet hét hoogtepunt was! We hebben veel illustere landschappen bekeken waarvan ik het bestaan niet kende.. We zagen vele vulkanen die de grens met Argentinie en Chili markeren, alsmede vele gekleurde bergen, hevig dampende, naar salpeterzuur riekende geisers, condors (15 explaren cirkelden gelijktijdig boven onze hoofden. En dat is vrij veel voor een ernstig bedreigde diersoort met soms een spanwijdte van 3 meter..), gekleurde meren met hele kolonies flamingo´s (op 1 dag n vuurrood, helblauw, okergeel, schitterend groen, gebroken wit en diarreebruin meer gezien) en verschillend gekleurde en gesteende woestijnen met als afsluiter de Salar de Uyuni! Een grote zoutwoestijn, een grote witte stip op Google Earth, 1200 vierkante kilometer aan zoutvlakte, een ware speeltuin voor amateurfotografen (goede trip voor boybandpictures as well!), een bijzonder landschap en een thuis voor enkele zouthotels (lees: hotels compleet van zout, alsmede het interieur). Wij (liam ik en de 2 andere jeepgenoten, 2 doktoren uit perth (aus), leuk stel) hadden de eer hier een nacht door te brengen (met whiskey en gitaren!). De Salar was millenia terug een groot meer, evenals grote andere gebieden onderweg, welke we doorkruist hebben. Dit was hier en daar goed terug te zien door bijzonder gevormde gesteenten met gefossileerd koraal! De gebieden bevatten erg veel verschillende mineralen. Deze vele mineralen, tezamen met leeftijd, liggen ten grondslag aan de verschillende kleuren van de bergen en meren. Bij terugkomst in Tupiza was het vooral de vermoeidheid wat de klok sloeg na 4 dagen meer dan 13 uur per dag in een jeep te hebben gezeten. Hiermee hebben we ongeveer 1000 km afgelegd door onverhard berglandschap met veel ijs. De gehele route was tussen de 4 en 5 duizend meter hoogte, veel kou, geen elektriciteit, gammele huisjes en inheemse kinderen die maar al te goed weten hoe een iPhone werkt.. Gelukkig waren we goed geaclimatiseerd op hoogte!

De dag erna was het tijd om door te gaan naar Argentinië! Maar niet voordat Liam en ik een goedkope kapper zonder opleiding hadden bezocht! Voor slechts 2 euro kun je in Tupiza je kapsel laten ruineren! Wel veel gelachen met de beste man. Zonder te vragen hoe het geknipt mocht worden, begon hij met een botte papierschaar als een bezetene vurig te knippen! Stukken van 7cm per keer daalden neer op mijn te korte schort. Toen hij dacht dat het goed was, ging hij het besprayen met pure alcohol (altijd nog beter dan het moeten drinken) en kreeg ik talkpoeder in mijn nek. De muur hing vol met verkleurde jaren ´90-kapselvoorbeelden, misschien had ik beter 1 van die kapsels gekozen, al betwijfel ik lichtelijk of de kapper in staat was een specifiek kapsel te smeden (waarschijnlijk hingen ze er omdat die afbeeldingen altijd in een kapsalon hangen). In Bolivia ga je naar de kapper en hij knipt er wat vanaf totdat hij denkt dat het is zoals jij het wil hebben! Met deze leuke ervaring wel een scheef, ongelijk en veel te kort kapsel op de koop toe moeten nemen! Het bevestigt eens te meer dat je in Bolivia nooit weet wat je krijgt en wat je kan verwachten.. dat maakt het tot een vermakelijk land met veel fraaie ervaringen!


Bolivia: Fantastisch, zo afwisselend, zo puur, zo traditioneel, zo Bolivia! 60% van de totale bevolking is inheems en daarmee veelal arm en lelijk, maar dit gegeven verhoogd de culturele waarde tot een maximum, mensen begrijpen mij niet en ik hen vaak moeilijk. Erg interessant.. Ook het landschap is erg gevarieerd. Een groot gedeelte van het land ligt tussen de 3000 en 4000 meter hoogte, het andere grote deel is vlak en veelal jungle. De mensen lijken allemaal erg oud (en dik), van kind lijken ze ineens 40 te worden (er wordt gezegd dat dit heeft te maken met het klimaat, al zal voeding ook wel zijn invloed uitoefenen). Verder: veel straten met winkels en kramen die allemaal exact dezelfde producten verkopen, veel schoenpoetsers, veel hamsterwangen met cocabladeren, weinig banen en bedrijven, cultuur en religie zijn belangrijker dan ooit, veel oude troep en moeizame communicatie met de buitenwereld. Het lijkt of alle data-, internet- en telefoonverkeer hier door 1 dunne kabel gaat. Het is allemaal ellendig traag, lastig en onbereikbaar, hoe hoger, hoe erger en hoe meer richting jungle, hoe erger.
Het is een land vol verrassingen, je weet nooit wat je kan verwachten. Er wordt van alles gezegd, maar wat er vervolgens van klopt is telkens weer een raadsel. Op het busstation wijzen ze de mooiste bus aan en je krijgt het gaarste barrel van de vloot (eerlijk als ze zijn, vragen ze er ook minder geld voor).
Bolivia is daarnaast het goedkoopste land van Zuid-Amerika, een busreis a 15 uur kost ongeveer 7,50 euro en een overnachting inclusief ontbijt rond de 3,00 euro. Ze proberen hier dan ook niet als bijvoorbeeld in Peru middels een lading ongemeende aardigheid zoveel mogelijk geld van je af te troggelen. Doordat het zo goedkoop was heb ik veel kunnen ondernemen, maar waardoor ik toch niet echt heb kunnen sparen, wat wel het plan was.. Hierdoor zullen de Antarcticaplannen waarschijnlijk op de lange baan geschoven moeten worden. Met nog ongeveer 2 maanden voor de boeg heb ik nog ongeveer 3000 euro te besteden, moet lukken, maar wat betekent dat ik in 4 maanden toch vrij veel heb gespendeerd aan de lokale economieen en dat flink doorreizen duurder is dan langer op verschillende plekken blijven. Maar het betekent ook dat ik nog redelijk op schema lig en dat ik Argentinie en Chili, de twee duurste landen wel ga overleven. Graag had ik nog langer in Bolivia willen blijven om te sparen en nog veel meer van het land willen zien, maar ik ben nog wel steeds voornemens Ushuaia (de meest zuidelijke stad op aarde) te bereiken. De afgelopen 4 maanden heb ik gelukkig wel al veel kunnen zien en kunnen doen, wat het maken van keuzes gemakkelijker maakt. Wederom drukt de tijd zijn stempel op de hoeveelheid op te kunnen snuiven cultuur, want er zijn zogezegd doelen na te streven! Een bord op de grens met Argentinië vertelde me dat er nog 5121 km af te leggen is naar Ushuaia, de zuidelijkste stad op aarde. Dat zal waarschijnlijk zijn wanneer je in een rechte lijn naar beneden gaat. Er zijn 6 weken beschikbaar om zoveel mogelijk op die lijn te zien! Nogmaals, Bolivia is puur en afwisselend en verdiende de aandacht!

Ik voel me nog steeds erg goed en heb veel zin de komende 2 maanden zoveel mogelijk te doen!! Na 4 maanden is het wel soort van verademing in een meer westerse wereld te verblijven, waar alles stukken beter geregeld is.
Wederom bedankt voor de interesse, aandacht en reacties.

Tot de volgende keer!

Thijs